Аб антыбеларускай палітыцы ў Летуве
Нашу заклапочанасьць і абурэньне выклікае антыбеларуская палітыка і антыбеларуская прапаганда, якую праводзяць супраць беларускага народу ў Летуве пэўныя сілы, якія могуць быць зьвязаныя з ўрадам гэтай краіны і ўплываць на яго палітыку.
У летувіскіх СМІ пэрыядычна публікуюцца антыбеларускія выказваньні на падставе прыдумак, што прыводзіць да узбуджэньня нянавісьці да беларусаў, ёсьць выпадкі, калі беларускія культурныя дзеячы ў Вільні, якія вымушана зьехалі зь Беларусі і для якіх Летува стала другой радзімай, пачынаюць атрымліваюць ананімныя пагрозы і зьнявагі.
Летам 2023 году на саміце НАТО ў Вільні прэзыдэнт Летувы Г. Наўседа прыніжальна паставіўся да Беларусі, назваўшы яе “яшчэ адной губэрніяй Расеі”. 6-га лютага 2024 году на беларускім інтэрнэт-партале “Свабода” тыя ж фармулёўкі былі артыкуляваныя летувіскім аналітыкам М. Лаўрынавічусам, Летува “знаходзіцца ў стане вайны”, бо “Расея пачала вайну супраць Украіны, Захаду і Летувы”. Тым часам “Беларусь не зьяўляецца ніякой незалежнай дзяржавай. Гэта губэрнія Расеі. У гэтай сытуацыі мы маем справу з грамадзянамі недружалюбнай для нас краіны (!!!), таму мы павінны правяраць усіх беларусаў, якія знаходзяцца ў Летуве, бо яны могуць ствараць недружалюбныя нам таварыствы”.
Такая рыторыка ня толькі не адпавядае рэчаіснасьці, зьяўляецца зьневажальнай ў дачыненьні да блізкага народу, які апынуўся ў сытуацыі гібрыднай акупацыі і супраць якога вядуцца сыстэмныя рэпрэсіі, але і спрыяе фармаваньню ўзаемнай варожасьці паміж народамі.
Далей. 17-га студзеня 2024 году летувіскае тэлебачаньне TV-3 паказала антыбеларускі прапагандысцкі сюжэт: «Беларускае вызвольнае войска” шастае па лясах Літвы: яны пагражаюць і нам tv3.lt»
У гэтым “журналісцкім расьсьледваньні” аўтары паведамляюць, што беларусы стварылі ў Летуве вызвольную армію, праводзяць вучэньні ў лясах. Гэтыя беларусы могуць быць “гібрыднай зброяй” у руках Лукашэнкі і Пуціна. Маўляў, яны, беларусы, могуць быць пераапранутымі ў летувіскую ваенную форму і зьдзейсьніць напад на Беларусь з тэрыторыі Летувы пад выглядам летувіскіх ваенных. Гэта ў сваю чаргу павінна справакаваць удар у адказ і пачаць вайну рэжыма Лукашэнкі-Пуціна супраць Летувы. (У сапраўднасьці ніякай беларускай “вызвольнай арміі” не існуе.)
Пры гэтым TV-3 паказвае кадры нейкіх маладзёнаў у камуфляжнай форме, што муштруюцца ў лесе, пры гэтым усе яны паказаныя з адкрытымі тварамі, што дазваляе летувіскім ўладам іх ідэнтыфікаваць і прадставіць доказы пагрозы, калі гэта беларусы. Аднак гэтага зроблена не было, як і не было прадстаўлена ніводнага доказу, што людзі ў лясах Летувы – беларусы. Такія дзеяньні супярэчаць прынцыпам журналісцкай этыкі і зьяўляюцца нічым іншым, як дэструктыўнай палітычнай прапагандай, недапушчальнай для дэмакратычнай краіны.
Далей у тым жа сюжэце робіцца наступная выснова з боку старшыні Камітэту па нацыянальнай бясьпецы і абароне Лаўрынаса Кашчунаса: “У Літву больш нельга ўпускаць грамадзян зь Беларусі”.
Такія “тв-праграмы”, як і словы з вуснаў афіцыйных асобаў выклікаюць заклапочанасьць і зьдзіўленьне, бо выглядаюць як спроба мэтанакіраванага і сьвядомага стварэньня штучнай пагрозы і вобраза ворага зь беларусаў.
1-га лютага 2024 году гэты прапагандысцкі сюжэт, паказаны на TV-3, быў распаўсюджаны прарэжымным рэсурсам BelVestnik (каля 40 тыс. падпісчыкаў) які наклаў на відыё свой пераклад і тэкст, сутнасьць якога ў тым, што ва Ўкраіне рэжым Лукашэнкі мэтанакіравана спрыяў стварэньню палка Каліноўскага, які ў патрэбны момант нападзе на Летуву.
Цытата: «На самом популярном телеканале Литвы вышел сюжет, где полк Калиновского и белорусскую освободительную армию попросту называют частью лукашенковского и путинского плана по нападению на Литовскую Республику.
По мнению литовского депутата Сейма и эксперта министерства обороны Литвы, “сегодня эти белорусы тренируются в лесах под Вильнюсом, а в час “Х” нападут на белорусскую границу” (“под литовской символикой”, подчеркивается в сюжете) и спровоцируют Лукашенко и Путина на нападение на Литву.»
Гэтая інфармацыя пачала хутка распаўсюджвацца ў інтэрнэце і ўзбуджаць нянавісьць супраць беларусаў. Па ўсіх парамэтрах гэтую зьяву можна назваць інфармацыйна-псыхалягічнай апэрацыяй, скіраванай супраць беларусаў і на падрыў добрых адносінаў паміж народамі.
На працягу апошніх год кіроўныя эліты Летувы здзейсьнілі шэраг недальнабачных і разбуральных крокаў, як для гаспадаркі Беларусі, так і для гаспадаркі ўласнай краіны. Былі спынены пастаўкі беларускага калія ў порт Клайпэды, што выклікала крызіс і павышэньне цэнаў на прадукты харчаваньня ў сьвеце (Белкалій займаў трэцяе месца ў сьвеце па вытворчасьці калійных ўгнаеньняў.)
Відавочныя памкненьні заканадаўча прыраўняць беларусаў, якія ўцякаюць ад рэпрэсіяў і генацыду, да расейцаў. Ёсьць выпадкі калі беларускіх уцекачоў ацэньваюць “небясьпечнымі для Летувы”. Беларусы, што жывуць у Летуве цягам дзесяткаў гадоў таксама раптоўна сутыкаюцца з праблемамі легалізацыі і пагрозай дэпартацыі. Пры гэтым няма аб’ектыўных фактаў і доказаў нейкай варожай дзейнасьці з боку беларусаў у дачыненьні да Летувіскай дзяржавы.
Нядаўняй небясьпечнай ініцыятывай стаў намер перакрыць пункты пераезду на мяжы зь Беларусьсю.
Склаецца ўражаньне, што летувіскія палітыкі, што цяпер ва ўладзе, страцілі пачуцьцё рэальнасьці і дзейнічаюць насуперак гістарычным і сучасным інтарэсам Летувы, што можа быць выкарыстана рэжымам Пуціна з мэтай пашырэньня напружанасьці, пачуцьцяў варожасьці паміж народамі і на гэтай глебе стварыць канфлікты ў сваіх інтарэсах.
Беларусы, якія ўцякаюць ад перасьледу і рэпрэсій, ня ёсьць ворагамі тых краінаў, куды яны вымушаны зьехаць. Разумную і гуманную палітыку ў дачыненьні да ўцекачоў праводзіць Рэспубліка Польшча, якая па-сяброўску прыняла сотні тысячаў беларускіх палітэмігрантаў і мільёны ўкраінцаў, забясьпечыўшы ім і сховы, і працу, і школу, і ўкраінскую мову. Гэта сяброўскі рух, які ўмацоўвае Польшчу, дружбу паміж народамі і польскую дэмакратыю, і які павінен быць прыкладам для іншых краінаў.
Нажаль, дзейсная ўлада ў Летуве абрала іншы падыход і мэтад дзейнасьці, які падважвае ўласны дэмакратычны выбар. У 2020 годзе ўрад і грамадзтва Летувы праявілі велізарную салідарнасьць і падтрымку для беларусаў. Урад краіны праводзіў годную пашаны палітыку братэрскіх адносінаў. Навошта цяпер і чаму, у той момант, калі два народы найбольш патрабуюць узаемнай падтрымкі і салідарнасьці, рэалізуюцца спробы сутыкнуць іх у інфармацыйным супрацьстаяньні.
Узьнікае ўражаньне, што кіроўныя эліты не зусім разумеюць, што ў існуючых абставінах існаваньне вольнай, незалежнай, дэмакратычнай Беларусі гарантуе Летуве незалежнасьць і волю. Калі Расея зможа канчаткова зьнішчыць Беларусь, і яна сапраўды пераўтворыцца ў вайсковы прыдатак пуцінскай Расеі, то тады дзяржаўнасьць Летувы сутыкнецца з рэальнай, а ня штучнай пагрозай. Беларусы ж, якія цяпер знаходзяцца ў Летуве, гэта важны рэсурс, які трэба выкарыстоўваць у барацьбе супраць рэжыму Лукашэнкі і Пуціна, а не ствараць зь іх штучную пагрозу для ўласнай краіны.
І Беларусь, і Беларускі народ быў і ёсьць натуральным, гістарычным саюзьнікам Літоўскай Рэспублікі. Нашыя народы зьвязаныя у тым ліку і даўнімі часамі. Гэта цягнецца ад пачатку, калі існавала яшчэ наша агульная дзяржава – Вялікае Княства Літоўскае, Рускае і Жамойцкае. Цяпер, адпаведна, – Беларусь, Украіна, Летува. У гэтай парадыгме, якую сіліцца зьнішчыць Масква, ёсьць аснова нашага агульнага, вольнага геапалітычнага існаваньня, нашай агульнай моцы, незалежнасьці і свабоды.
Летась рух “Вольная Беларусь” зрабіў некалькі спробаў наладжваньня дыялёгу з палітычным кіраўніцтвам краіны (дэпутацкім корпусам) для ўмацаваньня канструктыўных адносін, нажаль летувіскія палітыкі (кансэрватыўная партыя) ухілілася ад гэтых кантактаў.
Зыходзячы з таго, што дзейсная палітыка становіцца крытычна небясьпечнай для дзьвух супольнасьцяў і можа прывесьці да драматычных здарэньняў на глебе ксэнафобіі, мы лічым неабходным зьвярнуцца найперш да кіраўніцтва Летувы:
- зьмяніць палітыку і стаўленьне да беларусаў;
- нейтралізаваць шкодныя інфармацыйныя атакі;
- спрыяць умацаваньню пазітыўных узаемаадносін зь беларускай дыяспарай і дапамагаць у разьвіцьці нацыянальнай сьвядомасьці беларусаў;
- знайсьці дэмакратычныя і недыскрымінацыйныя падыходы для выхаду са склаўшайся сытуацыі праз супольную беларуска-летувіскую канфэрэнцыю па пытаньнях бясьпекі;
Мы таксама лічым неабходным зрабіць гэты ліст даступным для міжнароднай грамадзкасьці і для міжнародных дэмакратычных арганізацыяў, спадзеючыся на падтрымку і салідарнасьць у вырашэньні ўзьнікшай праблемы і ўмацаваньні сяброўства паміж народамі.
Разам з гэтым мы спадзяемся, што сёньняшняя палітыка Летувіскай дзяржавы, выкліканая не зусім аб’ектыўным аналізам і ацэнкай сытуацыі, будзе спынена, і пераможа здаровы сэнс і добрыя дачыненьні між народамі.
Мы адчыненыя на дыялёг па агульных пытаньнях, гатовыя на сумеснае абмеркаваньне становішча разам з правячай кансэрватыўнай партыяй, сацыял-дэмакратычнай апазыцыяй і з усімі зацікаўленымі асобамі. Мы ўпэўненыя ў добрай будучыні незалежнай дэмакратычнай Літоўскай Рэспублікі і ў вольнай будучыні дэмакратычнай Рэспублікі Беларусь. Зарукай гэтаму мусіць быць памяць аб нашай агульнай гісторыі і сяброўства паміж нашымі вольнымі народамі.
14 люты 2024 г.
Зянон ПАЗЬНЯК
Павал УСАЎ